Rodzaje więźb dachowych

Kształt dachu wpływa coś znacznie więcej aniżeli tylko na wygląd mieszkaniu, ale również w znacznym stopniu na możliwość wdrożenia poddasza. Dużo stanowiska zapewniają np. nieskomplikowane, dwuspadowe dachy na temat dużej rozpiętości jak i również znacznym kącie nachylenia połaci (powyżej 40°) oraz dachy spośród wysoką ścianką kolankową. Swoboda w zagospodarowaniu poddasza zależy również od rodzaju struktur dachu, gdyż do niej elementy mogą ją znacznie ograniczać.

Po budynkach godne polecenia są przede każdemu dachy o prostych kształtach (głównie dwuspadowe) i - co się z tym wiąże - nieskomplikowanej konstrukcji. Takie konstrukcje dachowe są tańsze i łatwiej należycie ułożyć na tych propozycji pokrycie, lepiej więc nie urozmaicać ich licznymi lukarnami, dymnikami i wieżyczkami.

Przeprowadzenie skomplikowanego wielopołaciowego dachu wymaga bardzo wysokich kwalifikacji oraz sporej staranności zarówno od czasu cieśli, jak i dekarzy. Łatwiej wtedy o błędy, a różne kosze pomiędzy połaciami sprzyjają zaleganiu płatków śniegu i utrudniają odprowadzanie wody deszczowej.

Więźba dachowa - krokwiowa i krokwiowo-jętkowa

W tych najprostszych więźbach (rys. 3 i 4) pary krokwi zbiegających się przy kalenicy tworzą konstrukcję wiązarów - podobnych w całym dachu. Jeśli strop poddasza jest drewniany, dolnymi pasami wiązarów mogą być belki stropowe, a gdy strop jest żelbetowy lub ceramiczny, funkcję pasów dolnych może też przejąć jego konstrukcja nośna. Wówczas zwykle krokwi nie opiera się bezpośrednio na murze, lecz na zakotwionym w nim krawędziaku.

Uwaga! Drewniane elementy więźby muszą okazać się oddzielone od muru warstwą izolacji przeciwwilgociowej. Najczęściej wykonuje się ją z papy. Tartak

Jętka, poziomy szczegół pomiędzy krokwiami, służy ich usztywnieniu i zmniejsza uginanie się krokwi pod obładowaniem.

Wiązary wiąże się usztywniającymi więźbę wiatrownicami, ponadto usztywnia je deskowanie lub ołacenie.

Największą zaletą tej konstrukcji jest jej prostota. Jednak obok typowym wykonaniu rzetelne wady to niewielka dopuszczalna rozpiętość - do 6-7 m, oraz wymagany wielki spadek dachu - 40°-60°. Jednak podpierając jętkę dwoma słupami na krańcach i wzmacniając połączenie krokwi w kalenicy (z nakładkami i deską kalenicową - rys. 5) oraz wykonując zakotwienie dolnego ukończenia krokwi można zwiększyć rozpiętość konstrukcji do odwiedzenia 12 m, natomiast spadek dachu zmniejszyć do 20°.

Obok niewielkich rozpiętościach, kiedy nie ma słupów, przestrzeń poddasza wolno dowolnie dzielić. Jętki są często stosowane jako element konstrukcyjny sufitu albo pozostawia się je widoczne, by dodawały charakteru pomieszczeniom pod skosami.

Więźba dachowa - płatwiowa

Płatwie to belki równoległe do odwiedzenia kalenicy, na których opierają się krokwie. Dolne płatwie znajdują się na stropie albo ściance kolankowej, pozostałe zaś są podparte słupami. Obciążenia są przekazywane za pośrednictwem płatwi na ściany nośne i strop.

Najczęściej elementem wiązarów są też kleszcze - umieszczone niżej płatwi pary belek lub desek obejmujących obustronnie krokwie i słupy. Natomiast rapiery pozwalają zwiększyć odległości pomiędzy słupami. Filary i kleszcze rozmieszcza się tylko jak 3-4 pary krokwi (wiązarów), reszta wiązarów składa się z samych krokwi.

Więźba płatwiowa występuje po wielu odmianach jak i również jest bardzo uniwersalna. Rozpiętość dachu być może sięgać 12 m, a jego rzut może być poniekąd bardzo skomplikowany.

Zestawiając odpowiednio liczbę płatwi i słupów można zaś zaprojektować kalenica o niemal przypadkowym, nawet minimalnym spadku.

Utrudnieniem w zagospodarowaniu poddasza o tak zaawansowanej więźbie są słupy, jednak są rozstawione co 3-4 metry, czasem udaje się zaś ukryć hałasuje w ściankach działowych.

Więźba dachowa - z wiązarów kratowych

Wiązary kratowe (kratownice) to nowoczesne budowle złożone ze cieńszych elementów niż znane więźby ciesielskie. Wiązar taki składa się z pasa górnego i dolnego, pomiędzy którymi znajdują się cienkie pionowe słupki i ukośne krzyżulce. Dzielą one obszar wiązara na względnie niewielkie trójkąty.

Wiązar kratowy ma nadzwyczaj dużą sztywność jak i również wytrzymałość, jest przy tym lekki, a do jego przeprowadzenia potrzeba niewiele drewna. Takie wiązary mogą mieć oczywiście także wady - ich zrobienie jest bardzo pracochłonne i wymaga sporej dokładności.

Dlatego najkorzystniej, jeśli są przygotowywane nie na budowie, lecz w wyspecjalizowanej wytwórni. Korzystne (i najtańsze) jest wówczas wykonanie wielu podobnych wiązarów. Cienkie części są bardziej czułe na działanie płomienia i korozję biologiczną (grzyby i owady), dlatego szczególnie zasadnicza jest odpowiednia klasa drewna. Na szczęście wytwórnie na ogół dbają o jakość materiału.

W domach jednorodzinnych stosuje się wiązary kratowe o elastyczności do 12 metrów, choć można przeprowadzić znacznie większe. Katalogów zaletą jest owo, że nie wymagają podpór pośrednich (wewnętrznych ścian nośnych czy podciągów). Choć wiązary kratowe można zaprojektować do każdego dachu, spadki dachów na temat konstrukcji z wiązarów kratowych są najczęściej niewielkie (do 20°), gdyż przestrzeń poddasza podzielona takimi wiązarami w zasadzie nie nadaje się do wdrożenia.

Wyjątkiem są tu dachy o struktury jak na kontur. 9. Wiązary zastosowano tu w konstrukcji dachu krokwiowego a mianowicie wiązar kratowy na temat wysokości 30-40 cm zastępuje tu krokiew z litego drzewa. Rozpiętość dachu ma możliwość sięgać nawet dwunastu m, a dopuszczalny kąt jego nachylenia to 21-44°. Widoczne w ten sposób poddasze można nadzwyczaj dobrze wykorzystać w charakterze mieszkalne.

Więźba dachowa - wieszarowa

To szczególny rodzaj konstrukcji, przydatny głównie wówczas, gdy odległości pomiędzy ścianami nośnymi są bardzo duże (ok. 10 m), kiedy np. wszystkie obładowania muszą być wyciągnięte na ściany zewnętrzne (brak wewnętrznych elewacji nośnych).

Krokwie transmitują obciążenia np. na płatwie, a te zaś - w wieszaki zamiast dzięki słupy. Więźby o konstrukcji wyłącznie wieszarowej nie są atrakcyjne i rzadko spotyka się je o elastyczności ponad 12 m. Jednak wieszaki bywają wykorzystywane w zastępstwie słupów, w więźbach o różnej struktury.