Quan hệ pháp luật hôn nhân và gia đình có những yếu tố gì?

Quan hệ pháp luật hôn nhân và gia đình có những yếu tố gì?

Chủ thể của quan hệ pháp luật hôn nhân gia đình

Trong các quan hệ pháp luật, yếu tố chủ thể là một trong những điều quan trọng nhất để cấu thành quan hệ đó. Bởi chủ thể quyết định trạng thái, thời gian bắt đầu, kết thúc của một quan hệ pháp luật đó. Khái niệm về chủ thể của quan hệ pháp luật hôn nhân gia đình được hiểu là những cá nhân khi tham gia vào quan hệ pháp luật hôn nhân gia đình sẽ được nhà nước thừa nhận; có quyền và nghĩa vụ pháp lý trong mối quan hệ pháp luật đó.

Đặc thù cơ bản nhất của chủ thể quan hệ pháp luật hôn nhân gia đình là ở chỗ chủ thể là cá nhân. Cá nhân muốn trở thành chủ thể của một quan hệ hôn nhân thì cần phải đảm bảo hai điều kiện là năng lực hành vi và năng lực pháp luật. 

- Năng lực pháp luật hôn nhân gia đình là khả năng mà cá nhân có quyền và nghĩa vụ trong quan hệ gia đình. Trong một số trường hợp, năng lực pháp luật của hôn nhân gia đình đã có kể từ khi cá nhân đó được sinh ra. Trong nhiều trường hợp, năng lực pháp luật hôn nhân gia đình sẽ tự động phát sinh khi cá nhân đó đến độ tuổi nhất định. Ví dụ như nam từ đủ 20 tuổi trở lên, nữ từ đủ 18 tuổi trở lên là đủ độ tuổi để kết hôn ( theo quy định tại Điểm a, khoản 1, điều 8 Luật hôn nhân và gia đình năm 2014). Quyền và nghĩa vụ hôn nhân gia đình của chủ thể đó có thành hiện thực hay không thì còn tùy thuộc vào hành vi của chính chủ thể đó hoặc chủ thể đối lập. Do đó, chỉ có những quyền và nghĩa vụ phát sinh khi các chủ thể đó thực hiện bằng chính hành vi của mình. Ví dụ: như quyền được kết hôn, quyền được ly hôn. Trong một số trường hợp thì quyền và nghĩa vụ của chủ thể sẽ bị hạn chế vì lợi ích của mỗi công dân và toàn xã hội. Ví dụ như là cấm kết hôn giả, ly hôn giả.

Tìm hiểu thêm nội dung khác tại: công ty luật uy tín

- Năng lực hành vi hôn nhân và gia đình là khả năng khi chủ thể thực hiện các quyền và nghĩa vụ bằng chính những hành vi của mình. Năng lực hành vi còn phụ thuộc vào độ tuổi và khả năng nhận thức của các chủ thể. Tuy nhiên, để nhằm đảm bảo quyền lợi của các bên, pháp luật hôn nhân gia đình cũng có thể quy định độ tuổi có năng lực hành vi của công dân sớm hơn hoặc muộn hơn.  Những người không có năng lực hành vi do bị tâm thần thì không thể có khả năng tạo cho chính bản thân quyền và nghĩa vụ trong lĩnh vực hôn nhân và gia đình bằng chính hành vi của mình (không thể kết hôn hay nhận con nuôi). Trong trường hợp này thì quyền và nghĩa vụ nhân thân cũng như tài sản sẽ do người giám hộ thực hiện, trừ một số trường hợp pháp luật có quy định khác.

Nội dung quan hệ hôn nhân gia đình

Nội dung quan hệ hôn nhân gia đình bao gồm các quyền và nghĩa vụ của chủ thể quan hệ pháp luật hôn nhân và gia đình. Các quyền và nghĩa vụ hôn nhân gia đình là quyền nhân thân và quyền tài sản. Trong đó, quyền và nghĩa vụ về nhân thân là một nội dung chính của quan hệ hôn nhân gia đình. Còn quyền và nghĩa vụ về tài sản sẽ gắn liền với quyền và nghĩa vụ về nhân thân trong một số trường hợp nhất định được quy định. Từ đó có thể hiểu rằng, quyền và nghĩa vụ trong hôn nhân và gia đình là quyền và nghĩa vụ không thể được chuyển nhượng. Ví dụ như: vợ chồng ly hôn thì người vợ không thể chuyển quyền cấp dưỡng của con (chồng cũ sẽ cấp dưỡng) sang cho mình được. Trong khi đó thì quyền và nghĩa vụ trong luật dân sự có thể chuyển giao cho người khác trong một số trường hợp đặc biệt. Ví dụ như: Một người sáng tác tác phẩm nghệ thuật, văn học nhưng chưa công bố tác phẩm đó thì có thể cho phép người khác có quyền công bố.  

Xem thêm nội dung khác tại: tư vấn ly hôn

Khách thể của quan hệ pháp luật hôn nhân và gia đình

Nếu như khách thể của quan hệ pháp luật dân sự là đối tượng của thế giới vật chất cũng như các giá trị tinh thần hay khách thể của pháp luật hình sự là những quan hệ xã hội được luật hình sự bảo vệ thì khách thể của quan hệ pháp luật hôn nhân gia đình có thể bao gồm là lợi ích nhân thân, các hành vi và vật. Cu thể:

- Lợi ích nhân thân bao gồm: họ tên,  ngành nghề, việc làm.

- Các hành vi: chăm sóc con cái như dạy học, chăm sóc, cho con ăn, cho con vui chơi giải trí, mua quần áo cho con; một số hành vi quản lý tài sản chung của vợ chồng như: cho thuê nhà, đầu tư,...

- Vật: là các đồ vật trong khối tài sản chung của hai vợ chồng như: điều hòa, xe máy, tivi, tủ lạnh.

Một điểm cần phải lưu ý là con cái không được coi là khách thể của quan hệ hôn nhân gia đình. Ví dụ: tranh chấp về con cái khi ly hôn thì nhìn qua có thể tưởng rằng con cái là khách thể của quan hệ hôn nhân và gia đình nhưng trên thực tế, con cái chính là một trong các chủ thể của quan hệ này. 

Xem thêm nội dung liên quan tại: luật sư hôn nhân gia đình