Đồng hồ cổ Odo - Vang Vọng

Tất tần tật về đồng hồ Odo Pháp

Lịch sử đồng hồ Odo

Hãng đồng hồ Odobez khởi nguồn trong khoảng năm 1708 tại vùng Morbier (Pháp), là cái nôi sản sinh ra rất nhiều hãng đồng hồ tủ nổi tiếng của thế giới.

Năm 1843, Francois Désiré Odobez kế thừa truyền thống dòng họ cộng với trí óc và sự khéo léo của bản thân để chế tạo thành công những dòng máy đồng hồ tủ vỏ sắt, nức danh cho đến tận hiện giờ.

Năm 1885, Léon Odobez sáng lập ra “Nhà phân phối Odobez cha và con” đặt tại Morez chuyên phân phối đồng hồ tủ.

Năm 1920, hãng đã phát triển nổi tiếng toàn thế giới có đồng hồ treo tường Odo có hiệu Carillon Odo.

Năm 1937, nhạc sỹ Vincent Scotto đã sáng tác riêng và đưa vào những cái đồng hồ treo tường Carillon Odo những bản nhạc vui nhộn.

Năm 1950, những chiếc đồng hồ treo tường Odo có điệu nhạc “coucou valse” đã trở lên thân thuộc trên toàn thể nước Pháp nói riêng và toàn cầu.

Năm 1955, hãng đồng hồ Odo tung ra loại đồng hồ “Jaquemar Odo” với hình người đánh chuông (người máy đánh chuông).

Từ năm 1970 đến năm 1989: Những kỹ thuật viên bậc nhất của hãng Odo đã cải tiến máy Cage fer Odobez thêm phổ biến kiểu dáng, gam màu cho những tủ đồng hồ Odo.

Đồng hồ treo tường được du nhập vào Việt Nam do người Pháp mang sang (1858-1945, 87 năm), nó xuất hiện đầu tiên và nhiều nhất ở các vùng ven biển của nước ta, nơi có rất nhiều công sự của Pháp và nhà thờ thánh đường của người dân công giáo, như Hội An, Nam Định, Ninh Bình, Thái Bình … và các địa phương phía bắc, sau đó mới lưu truyền vào nam.

Cuối cùng đã thống nhất đất nước và những văn hóa kiểu pháp thuộc cũng dần dần biến mất nhưng đồng hồ ODO không bao giờ biến mất ở VN mà ngày càng nhiều giới trẻ 30-40 tuổi tìm đến nó với thứ âm thanh chuông ma thuật hút hồn người nghe cũng như âm thanh của những bộ âm ly đèn cổ. Đó là những thú vui mà chúng ta phải xuất hầu bao trong khi thế giới đang tiến lên công nghệ đỉnh cao.

Để có gia phả chính xác về các đời đồng hồ và năm sản xuất thì gần như là chỉ có chúng ta truyền miệng nhau từ đời này qua đời kia. Nhưng thực chất cha ông chúng ta vào thời điểm đó cũng ít có người được tiếp cận với đồng hồ ODO. Ngoại trừ gia đình địa chủ thời đó và đồng hồ treo tường odo dân trí thời đó cũng rất hạn hẹp đôi khi nghe tiếng chuông đổ họ không có sự cảm nhận hay và dở bởi cha ông chúng ta còn đang kiếm cơm manh áo. Bạn còn nhớ VN có mấy triệu người chết trong thời điểm đói nghèo và loạn lạc đó vậy còn đâu để mà tìm hiểu về ODO như ngày nay công nghệ thông tin người ta có thể gõ một cái là ra hết.

Và hôm nay các bạn sẽ cùng tôi chọn cho mình một chiếc đồng hồ odo để chơi cho đúng nghĩa ODO.

Đồng hồ ODO đã gần 100 tuổi, treo trên tường, trong căn nhà của bạn với nhiều đồ trang trí dù có sang trọng, hiện đại đến đâu đi nữa nhưng khi khách vào nhà, điều đầu tiên họ vẫn sẽ nhìn vào chiếc đồng hồ của bạn và rất nhiều câu hỏi tập trung vào chiếc đồng hồ đó: Tại sao nó đã đẹp lại còn đổ chuông hay ngân nga đến vậy? Điều đó cho thấy chắc chắn chủ nhân của nó có tính nhân văn rất cao, biết duy trì và bảo tồn nét đẹp văn hoá đến ngày hôm nay.

A picture containing indoor, different Description automatically generated

Vì sao đh ODO lại giá trị và thu hút đến thế?

Có thể nói không có một hãng Đồng hồ cổ nào lại in sâu vào tâm trí của người dân Việt Nam như hãng đồng hồ Odo, nói đến đồng hồ côn cổ, đồng hồ treo tường cổ là người ta nghĩ ngay đến 2 từ Odo. Cũng dễ hiểu thôi bởi tiếng chuông ngân nga của bản nhạc Westminster vang lên từ chiếc đồng hồ cổ Odo đã hằn sâu vào kí ức tuổi thơ mỗi người chúng ta.

Và nhiều người đã đi tìm lại ký ức qua việc sưu tầm và tiếp tục sưu tầm, có người có trong tay đến cả vài trăm chiếc mà vẫn tiếp tục sưu tầm, cho thấy cái đam mê và sức hút của những chiếc đồng hồ này, bởi mỗi dòng, mỗi cái đều có nét đặc trưng riêng về hình dáng, tiếng chuông, lịch sử …. bởi họ hiểu ta chỉ có một cuộc đời và một cơ hội để thực hiện tất cả những gì ta mong mỏi trong cuộc đời ấy.

Tính lịch sử, cái đẹp, sự trang trọng, hoài cổ, nó lại còn đổ chuông ngân nga.

Để trở thành một người chơi sành sỏi, người chơi chấp nhận mất rất nhiều tiền bạc để sở hữu, để tìm hiểu, học hỏi và quan sát, một đôi tai cảm thụ âm thanh, một kiến thức về cơ học, văn hóa, lịch sử … và một niềm đam mê, nhiệt huyết.

Có những chiếc đồng hồ, thời ấy khi mua, người chủ ban đầu đã phải bỏ ra 25 con trâu. Chơi đồng hồ cách đây từ vài chục đến cả trăm năm phải là những gia đình có “máu mặt”, vì thế, mỗi chiếc đồng hồ bây giờ đều có một số phận mà không phải ai cũng biết.

Tổng quan 1 chiếc đồng hồ Odo thường gặp

A clock on a wall Description automatically generated with low confidence

3.1 Mặt Số:

Mặt hình bát giác nằm, bát giác đứng, mặt tròn, mặt quai chảo,

số vẽ (in), số nổi (bằng đồng hoặc inox được dán hoặc chân cài)… mỗi loại có giá khác nhau.

3.2 Kim:

Số 8, lá lúa, hình tháp, mắt ngỗng, hình khối thủng…

A picture containing text, clock, shelf, different Description automatically generated

3.3 Máy

– Máy 3 vách, máy 1 vách:

(3 vách để cho cv sửa chữa, tháo lắp bảo hành đc dễ dàng, hiệu quả. Đây là một cải tiến thông minh của Odo)

A picture containing indoor, dirty Description automatically generated

– Máy 3 vách kiềng (chân trống), máy 3 vách bệt (3 tấm chân bằng nhau):

A picture containing indoor, dirty, miller Description automatically generated

– Máy 3 vách hở (ODO36/8), 3 vách kín:

A picture containing indoor, helmet, dirty Description automatically generated

– Máy vách hoa dâu, máy vách trơn (láng):

(vách hoa dâu ra sau được cải tiến kết cấu máy thêm cứng hơn, chứ ko liên quan gì đến độ bền. Yếu tố con người sử dụng vẫn là điều tiên quyết. “Của bền tại người”.)

A close-up of a machine Description automatically generated with low confidence

– Máy có logo triện hình quả trám, logo triện hình quả trứng, máy không triện:

A picture containing text Description automatically generated

– Máy 30, 24, 36:

A picture containing different, armor, several Description automatically generated

30, 24, 36 là kích thước chiều dài danh nghĩa của tay lắc đồng hồ.

Các bác cứ hiểu nôm na nó là như thế này cho dễ hiểu. Đặt 3 chiếc đồng hồ máy 24, 30, 36 cạnh nhau thì quả lắc của máy 24 ngắn nhất, xong đến máy 30 dài hơn tí, và dài nhất là máy 36.

Về cơ bản thì máy 24 và 30 giống nhau đến 96,69%.

Như đã nói ở trên là nó chỉ khác nhau về chiều dài tay lắc.

Máy 36 thì khác hẳn so với 2 loại máy kia.

A close-up of a machine Description automatically generated with medium confidence A picture containing indoor, guitar Description automatically generated

Chắc chắn ai đã từng chơi từng tìm hiểu, thậm chí chưa từng chơi đồng hồ côn cổ cũng đã từng được nghe qua người ta thường nói tới đồng hồ Odo: 54, 57, 62 vậy nhiều bác sẽ thắc mắc 54,57,62 là gì? như đã xem hình ảnh ở trên tại sao trên máy chỉ thấy có triện mấy số 24, 30, 36 mà lại gọi là 54, 57, 62?

Thực ra mấy cái tên gọi đó chỉ là do người Việt Nam mình tự đặt ra. Chứ trở về nước Pháp quê hương của Odo hỏi mấy anh Tây có biết Odo 54, 57, 62 không đảm bảo mấy anh ý lắc đầu nguây nguẩy!

Lưu ý: Máy vàng ươm (hay bị gỉ) là do môi trường và sự bảo dưỡng của người chơi. Nếu kém bảo dưỡng, máy chẳng những xuống màu mà các trục cốt, các bánh răng, ổ cót, các linh kiện khác đều bị ảnh hưởng theo thời gian, hay bị chết vặt, cần phải thay thế nhiều, tốn kém.

3.4 Gông (Côn)

Để mang về nhiều đồng hồ cổ không khó, chỉ cần đam mê, thời gian và vốn đầu tư. Nhưng có một mẫu đồng hồ cổ nhạc hay thì không phải người sưu tầm nào cũng sở hữu, bởi 1 lẽ giản đơn: Nhạc hay là “tổng hòa của các mối quan hệ” phức tạp trong một chiếc đồng hồ cùng những nhân tố ngoại cảnh. Người chơi phải có đôi tai âm nhạc và cái đầu biết về âm học.

Đặc trưng nhất vẫn là cái 36. Odo 36 đặc biệt ở chỗ đời này rất hiếm, việc sở hữu 1 loại 36 cũng như một tay chơi vespa acma hay GS150… Nếu ai đã từng chơi 36 thì chắc hẳn sẽ không muốn chơi những dòng khác nữa bởi lẽ đây có thể là mẫu sở hữu tiếng chuông hay nhất của odo và giá trị sưu tập rất cao (từ vài chục đến vài trăm triệu).

Đồng hồ nhạc (cổ) không chỉ xem giờ mà còn phát ra bản nhạc sau mỗi 15 phút (có loại mỗi 30 phút), và chuông ping-pong điểm giờ, gần như các bản nhạc này là các bài thánh ca. Nhạc phát ra do ảnh hưởng của vồ vào gông (côn). Gông cho tiếng nhạc mê li chính là gông đồng. Ổ cót được ví như trái tim, còn Gông được ví như linh hồn của chiếc đh.

Tùy từng đời máy, có các loại gông (củ gông và thanh gông) sau:

– Củ gông có gông đóng, gông xoáy (Vít).

A picture containing indoor, gear Description automatically generated

– Củ Gông có đóng mã số: 101, 111, 121 (Odo 24 (54/57/62)). Và loại không đóng số.

– Loại 8 gông, 6 gông ODO30 (chơi 1 bản nhạc) + Còn loại 6 gông (ODO62), 10 gông (chơi 2 bản nhạc).

– Gông 1 hàng, gông 2 hàng.

– Củ gông lòng máng trắng /đen (Odo 30), củ óc chó, củ gông chữ M (Odo 36)

A picture containing text, furniture, seat, sofa Description automatically generated

(Nếu là Odo 24 (54/57/62) mà thấy gông M là có sự pha trộn)

– Củ gông màu đen, củ xám, củ nâu.

– Thanh gông đồng, thanh gông thép, bên đồng bên thép, 7 thép 1 đồng …

A close-up of a guitar Description automatically generated with low confidence

Gông thép còn tốt có màu xanh đen (khi bị gỉ xuống màu).

Mỗi chất liệu của thanh gông sẽ cho ra chất âm sâu lắng, ngân vang khác nhau.

Tuỳ từng đời máy mà có những cấu tạo côn, cục máy khác nhau; và chơi những bản nhạc khác nhau; nhưng phố biến nhất vẫn là loại 8 côn, và 10 côn, 12 côn đánh bính boong và chơi các bản nhạc nổi tiếng Westminster, Gai Carillon, Ave Maria, Sonodo, Coucou valse.

3.5) Vỏ thùng

Do tay lắc dài ngắn khác nhau nên vỏ thùng tương ứng với mỗi loại máy cũng dài ngắn theo để phù hợp. Thùng máy 24 thường là dạng vỏ bè, còn máy 36 là dạng thon dài.

A picture containing text, clock, different, various Description automatically generated

Thùng đóng vai trò như một chiếc hộp đàn guitar để mang lại một hiệu ứng âm thanh hoàn chỉnh có sự cộng hưởng tạo ra độ vang và ngân. “Chính vì thế, những thợ mộc của ta dù giỏi đến mấy cũng khó làm được một